"ปัจจัยเสี่ยง" ในการเกิดโรคอยู่ใกล้ตัวเรา แม้ว่าปัจจัยหลัก ที่ทำให้ร่างกายมีความสมบูรณ์แข็งแรง อยู่ที่โภชนาการที่ดี การดำเนินชีวิตที่เหมาะสม และการออกกำลังกายสม่ำเสมอ ทั้งนี้การตรวจสุขภาพเป็นประจำทุกปี สำคัญต่อการตรวจสอบความสมบูรณ์ของร่างกาย เพื่อค้นหาความผิดปกติก่อนที่จะลุกลาม เรื้อรังจนแสดงอาการ จนแสดงอาการและส่งสัญญาณเตือนเจ้าของร่างกายให้ดูแลรักษา และการได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที จะช่วยลดปัญหา ที่จะนำไปสู่การสูญเสีย ทั้งทางด้านสุขอนามัย และทางด้านเศรษฐกิจ

    นพ.ชัยสิทธิ์ พัฒนาสุวรรณ แพทย์ประจำศูนย์อายุรวัฒน์ โรงพยาบาลกรุงเทพหาดใหญ่ได้กล่าวว่า โดยปกติหากไม่มีอาการเจ็บไข้ได้ป่วย เราทุกคนควรได้รับ การตรวจสุขภาพอย่างน้อยปีละครั้ง โดยรายละเอียดของการตรวจจะแตกต่างกันไป ในแต่ละช่วงอายุ และปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่างๆ ปัจจุบันสามารถวางแผนการดูแลสุขภาพในอนาคตเพื่อลดความเสี่ยงและป้องกันโรคเรื้อรังในอนาคตได้ ด้วยการตรวจวิเคราะห์องค์ประกอบของร่างกาย(BODY SCAN) 

การตรวจวิเคราะห์องค์ประกอบของร่างกาย(BODY SCAN)หรือ bioelectrical impedance analysis เป็นวิธีการใหม่ที่กำลังมาแรงโดยเป็นการวัดองค์ประกอบของร่างกาย (body composition) จากการส่งผ่านไฟฟ้าความต่างศักย์ต่ำๆเข้าไปในร่างกาย แล้ววัดผลจากความต้านทานไฟฟ้าของเนื้อเยื่อต่างๆที่มีคุณสมบัติในการนำไฟฟ้าที่ไม่เท่ากัน โดยเนื้อเยื่อส่วนที่เป็นไขมันจะทำหน้าที่เป็นฉนวนและมีความต้านทานไฟฟ้าสูง ส่วนกล้ามเนื้อที่มีส่วนประกอบของน้ำอยู่ในเซลล์มีความต้านทานไฟฟ้าน้อยกว่าเซลล์ไขมัน เมื่อได้ความต้านทานออกมาแล้วตัวเครื่องจึงนำไปคำนวณตามสมการ และคิดออกมาเป็นองค์ประกอบของร่างกายเราแต่ละคนซึ่งแตกต่างกันไปตาม เพศ อายุ เชื้อชาติ และปัจจัยอื่นๆทางพันธุกรรม

ตรวจวิเคราะห์องค์ประกอบของร่างกาย(BODY SCAN) สามารถวัดอะไรได้บ้าง

     สามารถวัดส่วนประกอบของร่างกายได้ละเอียด โดยวิเคราะห์แยกส่วนประกอบของร่างกายออกเป็น 4 ส่วน คือ ส่วนของ Body water (น้ำ), Protein (น้ำหนักโปรตีนหรือกล้ามเนื้อ), Mineral (น้ำหนักส่วนแร่ธาตุ เช่น กระดูก และอื่นๆ) และ Fat mass (น้ำหนักไขมัน) ซึ่งช่วยให้ประเมินความอ้วนผอมได้แม่นยำมากขึ้น ยกตัวอย่างองค์ประกอยที่สำคัญที่เราควรรู้คือ 

- Lean body mass มวลน้ำหนักตัวโดยไม่รวมไขมัน ซึ่งจะเป็นมวลของกล้ามเนื้อ น้ำ และกระดูก แร่ธาตุอื่นๆ

- Fat massมวลไขมันคิดเป็นกิโลกรัมจากน้ำหนักตัวทั้งหมด 

- Muscle mass มวลกล้ามเนื้อคิดเป็นกิโลกรัมจากน้ำหนักตัวทั้งหมด

- Mineral mass มวลกระดูกและฟันหรือแร่ธาตุต่างๆในร่างกายคิดเป็นกิโลกรัมจากน้ำหนักตัวทั้งหมด

- Total body water บอกถึงระดับของน้ำในร่างกายแสดงถึงความชุ่มชื้นในร่างกาย คิดเป็นกิโลกรัมจากน้ำหนักตัวทั้งหมด

- Percent body fat ระดับของไขมันของร่างกายเรา ส่วนใหญ่มักจะบอกถึงไขมันภายนอกที่แสดงให้เห็นถึงรูปร่างของเรา ถ้าระดับ percent body fat ยิ่งน้อยก็จะยิ่งดี เพราะแสดงถึงหุ่นและเชปที่สมส่วนและสุขภาพดี ใช้ติดตามหลังการออกกำลังกายเป็นระยะๆ 

- Visceral fat ระดับไขมันภายในช่องท้อง ตัวนี้เป็นตัวสำคัญที่แสดงถึงสุขภาพของเรา เพราะถ้ามีไขมันภายในช่องท้องมากแสดงถึงการที่มีไขมันเกาะอยู่ตามอวัยวะต่างๆมากขึ้น ทำให้เกิดภาวะการดื้ออินซูลินซึ่งเป็นที่มาของโรคเรื้อรังต่างๆ (NCD) เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจและหลอดเลือด ในคนที่มีโรคหรือกังวลกับสุขภาพควรตรวจติดตามดูระดับค่าของตัวนี้อยู่เรื่อยๆ

    นอกจากนี้การตรวจ body scan ยังมีประโยชน์มากสำหรับนักกำหนดอาหารและผู้ฝึกออกกำลังกาย เพราะจะทำให้ทราบถึงระดับไขมัน เป็นสัดส่วนเท่าไรกับกล้ามเนื้อ เพื่อออกแบบรูปแบบอาหารที่เหมาะสมในแต่ละหมู่อาหารว่าช่วงนี้ควรเพิ่มหรือลดอะไร และผู้ฝึกก็สามารถออกแบบโปรแกรมที่เหมาะสมกับคนๆนั้นจากองต์ประกอบกล้ามเนื้อที่มีได้อีกด้วย

ทำไมต้องตรวจ BIA

    ถึงแม้ว่าคนเรา 2 คนที่มีอายุเท่ากันน้ำหนักเท่ากันเพศเดียวกัน แต่ทำไมรูปร่างจึงไม่เหมือนกันละ คนนึงกลับดูดีกว่าอีกคน นั่นก็เพราะว่า องค์ประกอบในร่างกายของแต่ละคนนั้นไม่เหมือนกันเลย เราจึงใช้การตรวจ BIA เข้ามาเป็นตัวชี้วัดตัวใหม่นอกเหนือจากการชั่งน้ำหนักวัดส่วนสูงโดยทั่วไป การตรวจนี้แปลผลโดยแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญ เป็นการวัดที่สามารถทำได้ง่ายไม่เจ็บ (non-onvasive procedure) รู้ผลได้รวดเร็ว นอกจากนี้ผลที่ได้ของ bodyscanยังสามารถช่วยผู้ที่อยากมีหุ่นดี ผู้ที่มีน้ำหนักเกิน หรือมีโรคอ้วน เบาหวาน ที่ต้องการดูแลตัวเองอย่างจริงจัง ได้นำมาใช้ออกแบบโปรแกรมการดูแลตัวเองโดยทีมแพทย์ นักโภชนาการ ผู้ฝึกออกกำลัง และใช้เพื่อติดตามผลของการเปลี่ยนแปลงด้านพฤติกรรมและการออกกำลังกายของเราในแต่ละเดือนได้อีกด้วย

“สุขภาพที่ดีที่สุดทั้งภายในและภายนอก มาSmart Life สิครับ”

นพ. ชัยสิทธิ์ พัฒนาสุวรรณ

แพทย์ประจำศูนย์อายุรวัฒน์ (Smart Life) โรงพยาบาลกรุงเทพหาดใหญ่

Certificate American Board of Anti-aging & Regenerative Medicine, USA